سرفه نوعی واکنش دفاعی است که در برابر برخی بیماری ها بروز می کند و درمان آن به نوع بیماری که فرد به آن مبتلا شده است بستگی دارد، سرفه در کودکان نیز ممکن است به دلایل مختلفی مانند ابتلا به برخی بیماری ها و آلرژی رخ دهد ، این دسته از کودکان به دلیل این که بخش داخلی نای آن ها دچار التهاب می شود شروع به سرفه می کنند و این نشانه دهنده این است که بدن کودک در حالت دفاعی با بیماری قرار گرفته است از این رو ممکن است بر اثر سرفه خلط زیادی نیز ایجاد شود.
سرفه در کودکان زمانی شدت پیدا می کند که خوابیده باشند چون در این شرایط کودک دراز کشیده است لذا خلط در پشت گلوی او جمع شده و کودک در چنین شرایطی خلط را می بلعد و این امر موجب ناراحتی معده و حالت استفراغ در وی می شود.

در این مقاله می خواهیم بدانیم عوامل سرفه در کودکان کدام است و برای درمان آن چه راهکارها و داروهایی وجود دارد پس تا پایان مقاله با ما همراه باشید
دکتر حسینی متخصص کودکان با تجربه و دانش و مهارت بالایی که در این زمینه دارد به راحتی می تواند نوع سرفه ای که فرزندتان به آن مبتلا شده است را تشخیص داده و بهترین روش درمانی را برای کودک به کار ببرد.
عوامل سرفه در کودکان
عوامل زیادی وجود دارد که می تواند منجر به سرفه در کودکان شود که برای درمان برخی از ان ها می بایست حتما به پزشک مراجعه کنید در ادامه شایع ترین عوامل ایجاد سرفه در کودکان را مورد بررسی قرار می دهیم:
- سرماخوردگی معمولی
سرما خوردگی یکی از علل شایع سرفه در کودکان است، هنگامی که کودک سرما می خورد دچار سرفه- عطسه و آبریزش و گرفتگی بینی می شود، در چنین موردی احتمالا کودک دچار تب خفیفی نیز می شود.
- ویروس سن سیشیال تنفسی
کودکان در هر سنی ممکن است به این نوع ویروس مبتلا شوند ولیکن در میان کودکان خرسال ابتلا به این ویروس بیشتر شایع است و علائم آن دقیقا مشابه به سرماخوردگی است با این تفاوت که شدت سرفه ها بیشتر شده و موجب تنفس سخت برای کوک می شود.
این ویروس تنفسی اگر فورا درمان شود مانند یک دوره سرماخوردگی بیشتر به طول نمی کشد و لی اگر برای درمان دیر اقدام شود ممکن است موجب بروز برخی بیماری های تنفسی جدی تر مانند التهاب مجاری هوایی کوچک- سینه پهلو و یا ذات الریه به خصوص در کودکان زیر ۱ سال شود.
- خروسک
سرفه ناشی از خروسک بسیار عمیق بوده و مانند پارس کردن است، و معمولا در طی زمان شدت بیشترپیدا می کند، همچنین یکی دیگر از علائم خروسک زمانی است که کودک هوا را فرو می برد و صدای ریزی مانند سوت در سرفه کودک ایجاد می شود البته اگر چه ممکن است این نوع سرفه در ظاهر کمی نگران کننده باشد ولیکن نمی تواند خطر جدی داشته باشد بهتر است در صورتی که کودکتان دچار چنین سرفه هایی شد به پزشک کودکان مراجعه نمایید.
- آلرژی، آسم و محرک طبیعی
ممکن است کودک به گرد و غبار و یا هر گونه ماده ای که در محیط قرار دارد حساسیت نشان دهد از این رو دچار سرفه می شود در چنین شرایطی شاید والدین ابتدا تصور کنند که کودک به سرماخوردگی مبتلا شده است که سرفه ان اصلا قطع نمی شود.
آلرژی و یا حساسیت در کودکان موجب آبریزش بینی با مخاط شفاف و سرفه ای می شود که بر اثر ریزش مخاط در پشت بینی ایجاد می شود که این مخاط از ناحیه پشت سینوس کودک وارد گلو می شود. کودکانی که به آسم مبتلا هستند نیز زیاد سرفه می کنند به خصوص در زمان خواب.
کودکان مبتلا به آسم دچار احتقان قفسه سینه می شوند همچنین تنفس برای آن ها سخت بوده و موجب ایجاد خس خس در تنفس آن ها می شود.
کودکان مبتلا به آسم بعد از دویدن و ورزش کردن و یا در معرض سرما قرار گرفتن دچار سرفه های شدید می شوند، البته یکی دیگر از دلایل سرفه در کودکان نیز می تواند یکی از عوامل ایجاد حساسیت محیطی مانند دود سیگار یا آلودگی باشد، در چنین مواردی می بایست ابتدا عامل ایجاد حساسیت در محیط را شناسایی کنید و آن را از بین ببرید.
- سینه پلو یا برونشیت
سینه پلو ابتدا به صورت سرما خوردگی خود را نشان می دهد که اگر به موقع درمان نشود شدت پیدا می کند و موجب عفونت ریه می شود.
سرفه مداوم- تنفس دشوار- تب و درد های بدنی و لرز از علائم سینه پهلو است در صورتی که چنین نشانه هایی را در کودک خود مشاهده کردید می بایست فورا به پزشک مراجعه کنید.
لوله هایی که هوا را به داخل ریه انتقال می دهند برونش نام دارد و برونشین زمانی رخ می دهد که این لوله ها که به آن نایژه می گویند دچار عفونت شود و این مورد معمولا پس از ابتلا به سرماخوردگی و یا آنفلوآنزا بروز می کند این بیماری موجب می شود که کودک به مدت چند هفته سرفه های آزاردهنده ای داشته باشد. پزشک برای درمان این نوع سرفه و عفونت آنتی بیوتیک تجویز می کند.
- سینوزیت
اگر کودک دچار سرفه و آبریزش بینی شود و این حالت بدون این که هیچ نشانه ای از بهبودی داشته باشد بعد از گذشت حدود ۱۰ روز از بین برود و پزشک نیز دلیل این علائم را برونشیت و یا سینه پهلو نداند در چنین موردی می توان گفت که کودک سینوزیت دارد. این عفونت نوعی باکتری است که موجب می شود که کودک به صورت مداوم سرفه کند زیرا مخاط در پشت گلوی کودک مدام در حال ریزش هستند که این امر موجب تحریک شدن رفلکس سرفه می شود. اگر پزشک برای این نوع سرفه، سینوزیت را تشخیص دهد برای درمان آنتی بیوتیک را تجویز می کند پس از این که سینوس های کودک از عفونت پاکسازی شد سرفه نیز متوقف خواهد شد.
- بلعیدن و یا بوییدن شی
یکی دیگر از علل سرفه در کودکان این است که امکان دارد چیزی در گلو و یا ریه آن ها گیر کرده باشد، این مورد برای کودکانی پیش می آید که به تازگی راه رفتن را شروع کرده اند و به هر شی کوچکی که در دسترسشان قرار بگیرد ان را داخل دهانشان می گذارند، چنین سرفه ایی ممکن است یک هفته یا بیشتر طول بکشد بدون آن که هیچ علائم دیگری مانند تب- آبریزش بینی- آلرژی و… را داشته باشند.
در چنین موردی اگر پزشک دلیل سرفه را جسم خارجی بداند برای اطمینان انجام عکس برداری با اشعه ایکس از قفسه سینه را تجویز می کند، اگر در عکس برداری جسم خارجی داخل ریه نشان داده شود ممکن است نیاز باشد از طریق جراحی جسم خارجی را خارج نمایند.
- سیاه سرفه
امروزه به دلیل پیشرفت علم پزشکی و گسترده شدن واکسن های پنج گانه و بعد از آن واکسن های سه گانه موجب شده که بیماری سیاه سرفه تا حد زیادی ریشه کن شود البته این بدین معنا نیست که این بیماری به طور کامل از بین رفته باشد ممکن است این بیماری در برخی کودکان بروز کند، کودکی که مبتلا به سیاه سرفه است تمامی علائم سرما خودرگی مانند عطسه و آبریزش بینی را دارد با این تفاوت که شدت سرفه در این نوع بیماری بیشتر است کودک مبتلا به سیاه سرفه به مدت ۳۰ ثانیه به صورت مداوم و بدون وقفه سرفه می کند و برای نفس گیری قبل از شروع حمله بعدی سرفه تقلا و تلاش می کند در صورت مشاهده چنین وضعیتی می بایست فورا به پزشک مراجعه کنید.
- فیبروز کیستیک
فیبروزکیستیک نوعی بیماری ژنتیکی است که کودک آن را به ارث می برد سرفه ناشی از این بیماری مداوم بوده و از علائمی اصلی آن می توان به مخاط غلیظ زردرنگ و یا سبز رنگ اشاره کرد.
همچنین این بیماری دارای علائم دیگری مانند عفونت های سینوس- سینه پهلوهای مداوم و عدم وزن گیری می باشد.
- عادت به سرفه کردن
کودکان به دلیل ابتلا به برخی بیماری ها که پیشتر به شایع ترین آن ها اشاره کردیم سرفه می کنند، برخی کودکان بعد از بهبودی از روی عادت به سرفه کردن ادامه می دهند. برای این که بدانید سرفه کردن کودک از روی عادت است در زمان خواب به او توجه کنید زیرا در صورتی که سرفه او از روی عادت باشد در زمان خواب این کار را انجام نمی دهد همچنین در چنین موردی به ندرت ممکن است سرفه با غذاخوردن و یا در زمان صحبت کردن کودک تداخل داشته باشد.
درمان انواع سرفه در کودکان

اگر چنانچه به هر دلیلی کودکتان سرفه می کند می توانید روش های درمانی ذیل را برای وی به کار ببرید:
- به کودکتان مایعات زیادی بدهید
مصرف مایعات از غلیظ شدن خلط جلوگیری خواهد کرد، بهتر است برای درمان سرفه کودک از مایعات گرم استفاده کنید زیرا موجب تسکین درد گلو و قفسه سینه نیز می شود و در درمان و از بین رفتن خلط نیز تاثیر گذار است.
- استنشاق هوای مرطوب برای درمان سرفه کودکان
بخار آب موجب می شود که شدت سرفه کمتر شود برای این کار می توانید به یکی از روش های ذیل عمل کنید:
- در اتاق خواب کودکتان از دستگاه بخور و رطوبت ساز استفاده کنید.
- شیر آب گرم داخل حمام را باز کرده و در حمام را ببندید وقتی که مطمئن شدید که فضای حمام پر از بخار شده به مدت ۱۰ دقیقه داخل حمام با کودکتان بنشینید، برای این که کودکتان در این مدت آرامش داشته باشد می توانید برایش کتاب بخوانید.
- در اتاق کودک حوله مرطوبی را قرار دهید.
- استنشاق هوای خنک برای درمان کودک مبتلا به سرفه خشک و یا خروسک
موجب می شود که ورم و التهاب دستگاه تنفسی کمتر شده شدت سرفه نیز کاهش پیدا می کند، می توانید با بازگذاشتن پنجره های منزلتان در ساعتی از روز این امکان را برای کودکتان فراهم نمایید که هوای سرد و مرطوب را استنشاق کند.
همچنین به این نکته نیز توجه داشته باشید که کودک مبتلا به سرفه خشک نبابد فعالیت ورزشی داشته باشد.
- حتما از داروهای ضد سرفه برای درمان استفاده کنید
داروهای ضد سرفه کودکان دو نوع هستند یکی شربت سینه خلط آور است که برای از بین بردن خلط در سرفه های مرطوب موثر است و دیگری داروی کاهش دهنده سرفه که از ایجاد رفلکس در سرفه های خشک ممانعت خواهد کرد و موجب می شود که کودک خواب راحتی داشته باشد.
توجه داشته باشید که مصرف هر گونه دارو برای درمان سرفه می بایست با تجویز پزشک باشد.
- واکسن DTap برای کودکان
با استفاده از این واکسن، کودکان کمتر در خطر ابتلا به سرفه قرار می گیرند البته ممکن است برخی کودکان حتی بعد از استفاده از این واکسن به نوع خفیف آن مبتلا شوند ولیکن این دارو برای نوزادانی که در برابر بیماری ایمن نیستند و در خطر ابتلا به عفونت قرار دارند مفید واقع خواهد شد.
دادن دارویی ضد سرفه به کودک
حتی اگر اطمینان دارید که مشکل کودکتان تنها یک سرما خوردگی معمولی است قبل از این که هر گونه داروی بدون نسخه سرما خوردگی برای تسکین و یا کاهش سرفه به او بدهید بهتر است حتما به پزشک مراجعه کنید، زیرا که اکثر پزشکان از تجویز این داروها برای کودکان خودداری می کنند، استفاده از داروهای بدون نسخه سرماخوردگی برای درمان کودکان بدون تجویز پزشک کار عقلانی نمی باشد و اکثر اکادمی های اطفال معتبر در سراسر دنیا استفاده از این دارو ها برای کودکان زیر ۴ سال را ممنوع اعلام کرده اند.
اگر کودکتان به هر کدام از انواع سرفه مبتلا شد می توانید به سایت دکتر حسینی مراجعه کنید و هر گونه سوالی که دارید را از ایشان بپرسید. همچنین می توانید از طریق همین سایت https://dr-zahrahosseini.com/ اطلاعات تماس و آدرس مطب دکتر را برای مراجعه حضوری به دست آورید.